Επιστρέφοντας βράδυ από το Ζάππειο, έτυχε, ανάμεσα στους ανθρώπους που έκαναν τον νυχτερινό τους περίπατο, να συναντήσω μια παρέα νεαρών που συζητούσαν για το μέγα ζήτημα της ημέρας˙ τις εξετάσεις. Αυτή είναι ίσως η μοναδική περίπτωση που τα παιδιά έχουν τη σοβαρότητα των γερόντων. Βάδιζαν με το κεφάλι σκυφτό, το μέτωπο συννεφιασμένο και το βλέμμα γεμάτο αγωνία. Όλοι φοβόνταν την απόρριψη, γιατί τον ένα τον μισούσε ο καθηγητής των Ελληνικών, τον άλλον δεν τον χώνευε ο "Γάλλος", ο άλλος είχε αποκτήσει συλλογή μηδενικών από τον καθηγητή των Λατινικών.
- Αχ! αυτός ο Λατίνος! φώναξε ένας απ' αυτούς. Είναι ο Κατιλίνας (1) μου!
Αυτή η κωμικοτραγική έκφραση επανέφερε μονομιάς την εφηβική ευθυμία αντί για την απαισιόδοξη συνέχεια της συζήτησης και τα παιδικά γέλια αντήχησαν κάτω από τις δεντροστοιχίες. Ο ένας μιμούταν τη βαριά γεροντική φωνή του καθηγητή των Λατινικών, ο άλλος τον βήχα του καθηγητή των Θρησκευτικών και ο τρίτος το θυμό του Μαθηματικού :
- Τα Μαθηματικά οξύνουν τον νου αλλά όχι και τα κούτσουρα. Δεν είναι τσεκούρια!
Αλλά όταν απομακρύνθηκα και τους άφησα να συνεχίσουν τον δρόμο τους στην οδό Πανεπιστημίου, η μελαγχολία και ο φόβος τους είχαν κυριεύσει ξανά κι ένας απ' αυτούς έλεγε :
- Φαντάσου όμως να σ' αφήσουν στην ίδια τάξη! Με τι μούτρα θα πας να το πεις στον πατέρα σου;
Μακάρι να ήμουν στην ηλικία τους αλλά χωρίς τις εξετάσεις τους. Μερικές φορές βλέπω στον ύπνο μου ότι δίνω εξετάσεις και με κόβει κρύος ιδρώτας. Μάλλον για τον ίδιο λόγο, η Δευτέρα και ο Σεπτέμβριος, η μέρα και ο μήνας της επανάληψης των μαθημάτων, είναι πλάσματα της φαντασίας μου κατσουφιασμένα και σκοτεινά.
Εδώ που τα λέμε, δε μου φαίνεται καθόλου παράλογη η ιδέα να παίζουμε και να διασκεδάζουμε στα παιδικά και εφηβικά μας χρόνια και να σπουδάζουμε στα γεράματα.
Σκεφτείτε το λίγο και θα δείτε πως έχω δίκιο. Παίρνουμε ένα παιδί που απόλυτη ανάγκη κίνησης, που δε μπορεί να μείνει στην ίδια θέση πάνω από πέντε λεπτά, και το κλείνουμε σε τέσσερις τοίχους και το αναγκάζουμε να μένει ακίνητο για ώρες, προσηλωμένο άλλοτε στο βιβλίο και άλλοτε στη φαλάκρα του δασκάλου του.
Δεν θα ήταν πιο φυσιολογικό αυτό να είναι καθήκον των γερόντων που τους χρειάζεται η ακινησία, αντί να σπαταλούν τον χρόνο τους στα καφενεία καταστρώνοντας πολεμικές επιχειρήσεις επί χάρτου;
Εάν η παιδεία είναι πράγμα σοβαρό και οι γέροντες είναι σοβαροί, ενώ τα παιδιά είναι σοβαρά μόνον όταν αρρωσταίνουν.
Δεν θα ήταν πιο διασκεδαστικό να βλέπεις πρωί πρωί παππούδες και γιαγιάδες να πηγαίνουν στο σχολείο με τη σάκα στην πλάτη; Έτσι θα μπορούσε να γίνει και μια οικονομική καινοτομία (2)˙ δεν θα χρειάζονταν πια χωριστά σχολεία αρρένων και θηλέων (3) και οι Αρσακειάδες (4) θα μπορούσαν να έρχονται σε επαφή με τα αγόρια χωρίς να κινδυνεύει το ήθος τους. Οι εκμυστηρεύσεις (5) τους θα είναι σχετικές μόνο με τις γεροντικές τους ασθένειες. Επιπλέον, θα πάψουν οι βάρβαρες σχολικές τιμωρίες. Ποιος δάσκαλος θα τολμήσει να δείρει έναν εξηντάχρονο μαθητή;
Θα μου πείτε βέβαια; Γιατί να σπουδάζουν αφού μετά από λίγα χρόνια θα πεθάνουν; Κατ' αρχήν, αυτό το "μετά από λίγα χρόνια" είναι αρκετά αβέβαιο. Το απέδειξε ο στρατηγός Ράλλης (6) αλλά και ο Μαθουσάλας (7) πολύ πριν απ' αυτόν. Έπειτα, αφού η βάση της ηθικής και της θρησκείας μας είναι η πίστη στη μέλλουσα ζωή, γιατί να ασχολούμαστε περισσότερο με τις ανάγκες της πρόσκαιρης ζωής; Αν, μάλιστα, έχουμε πρόσφατους τους λόγους του Δημοσθένη (8) και του Κικέρωνα (9), η απολογία μας απέναντι στον Πλάστη θα είναι πιο ρητορική, που, γέρος κι αυτός, θα ηδονίζεται με τα λατινικά ρητά σαν τους παλιούς δημοσιογράφους.
Δυστυχώς, δεν ελπίζω η θεωρία μου να εκτιμηθεί σωστά, όπως συμβαίνει με κάθε λογική σύγχρονη άποψη σ' αυτόν τον κόσμο.
Γι' αυτό η ταλαίπωρη ανθρωπότητα θα εξακολουθήσει να βασανίζεται στην ωραιότερη ηλικία της˙ για να διασκεδάσει και να απολαύσει όταν δεν θα έχει πλέον δόντια. Και οι πιο δυστυχισμένοι απ' όλους, όπως πάντα, είμαστε εμείς οι Έλληνες, που περνάμε όλες αυτές τις πολύχρονες δοκιμασίες χωρίς να μαθαίνουμε τίποτε χρήσιμο. Διδασκόμαστε Ελληνικά και Ελληνικά δεν μαθαίνουμε, διδασκόμαστε Λατινικά και Λατινικά δε γνωρίζουμε, διδασκόμαστε Μαθηματικά, Γαλλικά, Φυσική κι όταν αποφοιτούμε, ανοίγουμε το σακούλι μου και τα βρίσκουμε όλα μαζί σε κατάσταση σύγχυσης χωρίς κάτι απ' αυτά να είναι αρκετό ή ολοκληρωμένο. Γι' αυτό το αμφίβολο όφελος, λοιπόν, βασανιστήκαμε τόσα χρόνια; Κι αφού καταραστούμε τους δασκάλους και τον εαυτό μας, προσπαθούμε να πάρουμε κάποιο "ψευτοδίπλωμα", για να ζήσουμε σε βάρος των εργαζομένων και της πολιτείας ή για να γίνουμε βάρος του ίδιου μας του εαυτού.
Διαβάζοντας πριν λίγο καιρό μια μελέτη για τον τρόπο που διδάσκονται οι Έλληνες τραγικοί στην Οξφόρδη (10), κατάλαβα γιατί οι Άγγλοι σπουδαστές μπορούν να κατανοούν καλύτερα από μας τους Έλληνες συγγραφείς και μάλιστα από το πρωτότυπο την "Αντιγόνη" (11) και τον "Οιδίποδα Τύραννο" (12).
Οι δάσκαλοι εκεί δεν περιορίζουν τη διδασκαλία τους στην ξερή γραμματική ανάλυση και στα σχόλια - αντί, μάλιστα, να προσπαθούν να μεταδώσουν στους μαθητές τους τον θαυμασμό τους για κάποιον Γερμανό που δεν ξέρω κι εγώ πόσους τόμους έγραψε για τον σύνδεσμο "και", διεγείρουν τον θαυμασμό και την αγάπη του σπουδαστή προς τον συγγραφέα μέσα από την αισθητική ανάλυση του κειμένου και, μέσα από το ενδιαφέρον του σπουδαστή, τον οδηγούν στην κρίση και στην ανάπτυξη της ερευνητικής λειτουργία του πνεύματος.
Μαθητής που έχει τέτοιο δάσκαλο, δε μπορεί να μην τον σεβασθεί, δε μπορεί να του πετάει χαρτάκια στον πίνακα (ή στον ίδιο τον δάσκαλο) για να γίνει ο περίγελος (13) όλης της τάξης.
Στον τόπο μας τα εννέα δέκατα των μαθητών θεωρούν την εκπαίδευση αγγαρεία και προσπαθούν με κάθε τρόπο να την αποφύγουν. Πόσους μαθητές έχει κάνει καρδιακούς η απειλή του κλήρου; Εάν οι Έλληνες μαθητές έκαναν τόση προσπάθεια για να μάθουν τα μαθήματά τους όση κάνουν για να αποφύγουν τον κλήρο, ίσως η εκπαίδευση να μην ήταν τόσο προβληματική. Γνώρισα μαθητές που μόνο ένα πράγμα μελετούσαν σοβαρά˙ πώς με κάποιο τρόπο να εξαφανίζουν το όνομά τους από την κληρωτίδα. Αλλά γνώρισα και καθηγητές που, για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, φώναζαν τους μαθητές τους από τον κατάλογο. Όταν όμως συνέβαινε να μη γνωρίζουν αρκετά καλά τους μαθητές τους, γίνονταν και θρασύτατες πλαστοπροσωπίες.
Ένας τέτοιος καθηγητής σήκωσε κάποια μέρα για μάθημα έναν μαθητή που τον έλεγαν Μαύρο. Όμως ο Μαύρος ήταν αδιάβαστος, γιατί, έχοντας εξεταστεί στο προηγούμενο μάθημα, υπέθεσε ότι δεν θα ερχόταν τόσο γρήγορα η σειρά του. Μη ξέροντας τι να κάνει, παρακάλεσε κάποιον συμμαθητή του να πάρει τη θέση του. Φαίνεται όμως ότι στον καθηγητή είχε κάνει εντύπωση το γεγονός ότι ο Μαύρος δεν ήταν μόνο στο επώνυμο αλλά και στο χρώμα μαύρος. Γι' αυτό και ένιωσε έκπληξη όταν είδε μπροστά του έναν κατάξανθο νεαρό. Αφού τον παρατήρησε κάμποσο, του είπε :
- Δε μου λες, πώς κατόρθωσες από μαύρος να γίνεις άσπρος μέσα σε τόσο μικρό διάστημα;. . .
Άλλοι καθηγητές, πιο αμελείς ή έχοντας μεγάλη πεποίθηση στη μνήμη ή στην όρασή τους, φωνάζουν τους μαθητές με το όνομά τους ή με ένα βλέμμα χωρίς να συμβουλευθούν τον κατάλογό τους ή να χρησιμοποιήσουν κληρωτίδα. Αλλά και οι αμελείς μαθητές επιλέγουν επιμελώς να κρύβονται στα τελευταία θρανία τη στιγμή της πιθανής εξέτασης. Ένα τέτοιο κελεπούρι άρπαξε μια μέρα ο καθηγητής κ. Γαλάνης.
- Έλα 'δω, εσύ!
Για καλή του τύχη όμως ο μαθητής είχε διαβάσει εκείνο ακριβώς το κομμάτι στο οποίο ο καθηγητής τον εξέτασε. Χαμογελώντας λοιπόν ο κ. Γαλάνης του είπε :
- Δεν ήξερα ότι είσαι κρυμμένος θησαυρός!
Με τον καιρό όλα αυτά τα τεχνάσματα μετατρέπονται σε παιχνίδια και η τάξη σε ιππόδρομο, του οποίου συνήθως ο κλόουν είναι ο καθηγητής των γαλλικών. Τι γίνεται όταν μπαίνουν για μάθημα οι ταλαίπωροι αυτοί άνθρωποι, δεν περιγράφεται. Σφυρίγματα, βελάσματα (14), βρυχηθμοί (15), ζουζουνίσματα και κάθε είδους κραυγές τους υποδέχονται. Οι μεν καθηγητές τρελαίνονται, οι δε μαθητές δεν γίνονται σοφότεροι.
Και τώρα σας παρακαλώ να μου πείτε, με το χέρι στην καρδιά, δεν είναι σωστότερο να πάρουν οι γέροντες τη θέση των παιδιών, αφού έτσι κι αλλιώς πάσχουν από παλιμπαιδισμό (16);
- Αχ! αυτός ο Λατίνος! φώναξε ένας απ' αυτούς. Είναι ο Κατιλίνας (1) μου!
Αυτή η κωμικοτραγική έκφραση επανέφερε μονομιάς την εφηβική ευθυμία αντί για την απαισιόδοξη συνέχεια της συζήτησης και τα παιδικά γέλια αντήχησαν κάτω από τις δεντροστοιχίες. Ο ένας μιμούταν τη βαριά γεροντική φωνή του καθηγητή των Λατινικών, ο άλλος τον βήχα του καθηγητή των Θρησκευτικών και ο τρίτος το θυμό του Μαθηματικού :
- Τα Μαθηματικά οξύνουν τον νου αλλά όχι και τα κούτσουρα. Δεν είναι τσεκούρια!
Αλλά όταν απομακρύνθηκα και τους άφησα να συνεχίσουν τον δρόμο τους στην οδό Πανεπιστημίου, η μελαγχολία και ο φόβος τους είχαν κυριεύσει ξανά κι ένας απ' αυτούς έλεγε :
- Φαντάσου όμως να σ' αφήσουν στην ίδια τάξη! Με τι μούτρα θα πας να το πεις στον πατέρα σου;
Μακάρι να ήμουν στην ηλικία τους αλλά χωρίς τις εξετάσεις τους. Μερικές φορές βλέπω στον ύπνο μου ότι δίνω εξετάσεις και με κόβει κρύος ιδρώτας. Μάλλον για τον ίδιο λόγο, η Δευτέρα και ο Σεπτέμβριος, η μέρα και ο μήνας της επανάληψης των μαθημάτων, είναι πλάσματα της φαντασίας μου κατσουφιασμένα και σκοτεινά.
Εδώ που τα λέμε, δε μου φαίνεται καθόλου παράλογη η ιδέα να παίζουμε και να διασκεδάζουμε στα παιδικά και εφηβικά μας χρόνια και να σπουδάζουμε στα γεράματα.
Σκεφτείτε το λίγο και θα δείτε πως έχω δίκιο. Παίρνουμε ένα παιδί που απόλυτη ανάγκη κίνησης, που δε μπορεί να μείνει στην ίδια θέση πάνω από πέντε λεπτά, και το κλείνουμε σε τέσσερις τοίχους και το αναγκάζουμε να μένει ακίνητο για ώρες, προσηλωμένο άλλοτε στο βιβλίο και άλλοτε στη φαλάκρα του δασκάλου του.
Δεν θα ήταν πιο φυσιολογικό αυτό να είναι καθήκον των γερόντων που τους χρειάζεται η ακινησία, αντί να σπαταλούν τον χρόνο τους στα καφενεία καταστρώνοντας πολεμικές επιχειρήσεις επί χάρτου;
Εάν η παιδεία είναι πράγμα σοβαρό και οι γέροντες είναι σοβαροί, ενώ τα παιδιά είναι σοβαρά μόνον όταν αρρωσταίνουν.
Δεν θα ήταν πιο διασκεδαστικό να βλέπεις πρωί πρωί παππούδες και γιαγιάδες να πηγαίνουν στο σχολείο με τη σάκα στην πλάτη; Έτσι θα μπορούσε να γίνει και μια οικονομική καινοτομία (2)˙ δεν θα χρειάζονταν πια χωριστά σχολεία αρρένων και θηλέων (3) και οι Αρσακειάδες (4) θα μπορούσαν να έρχονται σε επαφή με τα αγόρια χωρίς να κινδυνεύει το ήθος τους. Οι εκμυστηρεύσεις (5) τους θα είναι σχετικές μόνο με τις γεροντικές τους ασθένειες. Επιπλέον, θα πάψουν οι βάρβαρες σχολικές τιμωρίες. Ποιος δάσκαλος θα τολμήσει να δείρει έναν εξηντάχρονο μαθητή;
Θα μου πείτε βέβαια; Γιατί να σπουδάζουν αφού μετά από λίγα χρόνια θα πεθάνουν; Κατ' αρχήν, αυτό το "μετά από λίγα χρόνια" είναι αρκετά αβέβαιο. Το απέδειξε ο στρατηγός Ράλλης (6) αλλά και ο Μαθουσάλας (7) πολύ πριν απ' αυτόν. Έπειτα, αφού η βάση της ηθικής και της θρησκείας μας είναι η πίστη στη μέλλουσα ζωή, γιατί να ασχολούμαστε περισσότερο με τις ανάγκες της πρόσκαιρης ζωής; Αν, μάλιστα, έχουμε πρόσφατους τους λόγους του Δημοσθένη (8) και του Κικέρωνα (9), η απολογία μας απέναντι στον Πλάστη θα είναι πιο ρητορική, που, γέρος κι αυτός, θα ηδονίζεται με τα λατινικά ρητά σαν τους παλιούς δημοσιογράφους.
Δυστυχώς, δεν ελπίζω η θεωρία μου να εκτιμηθεί σωστά, όπως συμβαίνει με κάθε λογική σύγχρονη άποψη σ' αυτόν τον κόσμο.
Γι' αυτό η ταλαίπωρη ανθρωπότητα θα εξακολουθήσει να βασανίζεται στην ωραιότερη ηλικία της˙ για να διασκεδάσει και να απολαύσει όταν δεν θα έχει πλέον δόντια. Και οι πιο δυστυχισμένοι απ' όλους, όπως πάντα, είμαστε εμείς οι Έλληνες, που περνάμε όλες αυτές τις πολύχρονες δοκιμασίες χωρίς να μαθαίνουμε τίποτε χρήσιμο. Διδασκόμαστε Ελληνικά και Ελληνικά δεν μαθαίνουμε, διδασκόμαστε Λατινικά και Λατινικά δε γνωρίζουμε, διδασκόμαστε Μαθηματικά, Γαλλικά, Φυσική κι όταν αποφοιτούμε, ανοίγουμε το σακούλι μου και τα βρίσκουμε όλα μαζί σε κατάσταση σύγχυσης χωρίς κάτι απ' αυτά να είναι αρκετό ή ολοκληρωμένο. Γι' αυτό το αμφίβολο όφελος, λοιπόν, βασανιστήκαμε τόσα χρόνια; Κι αφού καταραστούμε τους δασκάλους και τον εαυτό μας, προσπαθούμε να πάρουμε κάποιο "ψευτοδίπλωμα", για να ζήσουμε σε βάρος των εργαζομένων και της πολιτείας ή για να γίνουμε βάρος του ίδιου μας του εαυτού.
Διαβάζοντας πριν λίγο καιρό μια μελέτη για τον τρόπο που διδάσκονται οι Έλληνες τραγικοί στην Οξφόρδη (10), κατάλαβα γιατί οι Άγγλοι σπουδαστές μπορούν να κατανοούν καλύτερα από μας τους Έλληνες συγγραφείς και μάλιστα από το πρωτότυπο την "Αντιγόνη" (11) και τον "Οιδίποδα Τύραννο" (12).
Οι δάσκαλοι εκεί δεν περιορίζουν τη διδασκαλία τους στην ξερή γραμματική ανάλυση και στα σχόλια - αντί, μάλιστα, να προσπαθούν να μεταδώσουν στους μαθητές τους τον θαυμασμό τους για κάποιον Γερμανό που δεν ξέρω κι εγώ πόσους τόμους έγραψε για τον σύνδεσμο "και", διεγείρουν τον θαυμασμό και την αγάπη του σπουδαστή προς τον συγγραφέα μέσα από την αισθητική ανάλυση του κειμένου και, μέσα από το ενδιαφέρον του σπουδαστή, τον οδηγούν στην κρίση και στην ανάπτυξη της ερευνητικής λειτουργία του πνεύματος.
Μαθητής που έχει τέτοιο δάσκαλο, δε μπορεί να μην τον σεβασθεί, δε μπορεί να του πετάει χαρτάκια στον πίνακα (ή στον ίδιο τον δάσκαλο) για να γίνει ο περίγελος (13) όλης της τάξης.
Στον τόπο μας τα εννέα δέκατα των μαθητών θεωρούν την εκπαίδευση αγγαρεία και προσπαθούν με κάθε τρόπο να την αποφύγουν. Πόσους μαθητές έχει κάνει καρδιακούς η απειλή του κλήρου; Εάν οι Έλληνες μαθητές έκαναν τόση προσπάθεια για να μάθουν τα μαθήματά τους όση κάνουν για να αποφύγουν τον κλήρο, ίσως η εκπαίδευση να μην ήταν τόσο προβληματική. Γνώρισα μαθητές που μόνο ένα πράγμα μελετούσαν σοβαρά˙ πώς με κάποιο τρόπο να εξαφανίζουν το όνομά τους από την κληρωτίδα. Αλλά γνώρισα και καθηγητές που, για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, φώναζαν τους μαθητές τους από τον κατάλογο. Όταν όμως συνέβαινε να μη γνωρίζουν αρκετά καλά τους μαθητές τους, γίνονταν και θρασύτατες πλαστοπροσωπίες.
Ένας τέτοιος καθηγητής σήκωσε κάποια μέρα για μάθημα έναν μαθητή που τον έλεγαν Μαύρο. Όμως ο Μαύρος ήταν αδιάβαστος, γιατί, έχοντας εξεταστεί στο προηγούμενο μάθημα, υπέθεσε ότι δεν θα ερχόταν τόσο γρήγορα η σειρά του. Μη ξέροντας τι να κάνει, παρακάλεσε κάποιον συμμαθητή του να πάρει τη θέση του. Φαίνεται όμως ότι στον καθηγητή είχε κάνει εντύπωση το γεγονός ότι ο Μαύρος δεν ήταν μόνο στο επώνυμο αλλά και στο χρώμα μαύρος. Γι' αυτό και ένιωσε έκπληξη όταν είδε μπροστά του έναν κατάξανθο νεαρό. Αφού τον παρατήρησε κάμποσο, του είπε :
- Δε μου λες, πώς κατόρθωσες από μαύρος να γίνεις άσπρος μέσα σε τόσο μικρό διάστημα;. . .
Άλλοι καθηγητές, πιο αμελείς ή έχοντας μεγάλη πεποίθηση στη μνήμη ή στην όρασή τους, φωνάζουν τους μαθητές με το όνομά τους ή με ένα βλέμμα χωρίς να συμβουλευθούν τον κατάλογό τους ή να χρησιμοποιήσουν κληρωτίδα. Αλλά και οι αμελείς μαθητές επιλέγουν επιμελώς να κρύβονται στα τελευταία θρανία τη στιγμή της πιθανής εξέτασης. Ένα τέτοιο κελεπούρι άρπαξε μια μέρα ο καθηγητής κ. Γαλάνης.
- Έλα 'δω, εσύ!
Για καλή του τύχη όμως ο μαθητής είχε διαβάσει εκείνο ακριβώς το κομμάτι στο οποίο ο καθηγητής τον εξέτασε. Χαμογελώντας λοιπόν ο κ. Γαλάνης του είπε :
- Δεν ήξερα ότι είσαι κρυμμένος θησαυρός!
Με τον καιρό όλα αυτά τα τεχνάσματα μετατρέπονται σε παιχνίδια και η τάξη σε ιππόδρομο, του οποίου συνήθως ο κλόουν είναι ο καθηγητής των γαλλικών. Τι γίνεται όταν μπαίνουν για μάθημα οι ταλαίπωροι αυτοί άνθρωποι, δεν περιγράφεται. Σφυρίγματα, βελάσματα (14), βρυχηθμοί (15), ζουζουνίσματα και κάθε είδους κραυγές τους υποδέχονται. Οι μεν καθηγητές τρελαίνονται, οι δε μαθητές δεν γίνονται σοφότεροι.
Και τώρα σας παρακαλώ να μου πείτε, με το χέρι στην καρδιά, δεν είναι σωστότερο να πάρουν οι γέροντες τη θέση των παιδιών, αφού έτσι κι αλλιώς πάσχουν από παλιμπαιδισμό (16);
(Ιούνιος 1898)
Ιωάννης Κονδυλάκης (Διαβάτης)
"Ενώ διέβαινα - Χρονογραφήματα", Τυπογραφείο "Εστία", Αθήνα, 1916
Προσαρμογή - Επιμέλεια κειμένου : © Δημήτρης Φιλελές
Ιωάννης Κονδυλάκης (Διαβάτης)
"Ενώ διέβαινα - Χρονογραφήματα", Τυπογραφείο "Εστία", Αθήνα, 1916
Προσαρμογή - Επιμέλεια κειμένου : © Δημήτρης Φιλελές
--------------------------------------------------------------
ΓΛΩΣΣΑΡΙ
1 Κατιλίνας (Λεύκιος Σέργιος) = Ρωμαίος πολιτικός του 1ου μ. Χ. αιώνα, τον οποίο οι πολιτικοί του αντίπαλοι κατηγόρησαν μάλλον άδικα για πολλά ανήθικα εγκλήματα έως και ανθρωποθυσίες.
2 καινοτομία, η = ο νεοτερισμός, η μεταρρύθμιση.
3 σχολεία αρρένων και θηλέων = τα αγόρια και τα κορίτσια φοιτούσαν σε χωριστά γυμνάσια και λύκεια στην Ελλάδα μέχρι και το 1980.
4 Αρσακειάδες, οι = μαθήτριες του Αρσακείου, που φημίζονταν για την καλή ανατροφή, τη σοβαρότητα και το ήθος τους.
5 εκμυστηρεύσεις, οι = οι εξομολογήσεις.
6 Ράλλης = Έλληνας στρατηγός του 19ου αιώνα.
7 Μαθουσάλας = ο μακροβιότερος άνθρωπος που αναφέρεται στη Βίβλο. Γράφεται ότι έζησε 969 χρόνια.
8 Δημοσθένης, ο = ο σημαντικότερος ρήτορας της αρχαίας Αθήνας, που ασχολήθηκε επίσης με την πολιτική (384 π. Χ. - 322 π. Χ.).
9 Κικέρωνας, ο (Μάρκος Τύλλιος) = ο σημαντικότερος ρήτορας και συγγραφέας της αρχαίας Ρώμης (106 π. Χ. - 43 π. Χ.).
10 Οξφόρδη = πόλη της Μεγάλης Βρετανίας, σε απόσταση περίπου 100 χμ. από το Λονδίνο, με το παλαιότερο αγγλόφωνο πανεπιστήμιο.
11 Αντιγόνη = αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή.
12 Οιδίπους Τύραννος = αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή.
13 περίγελος, ο = αντικείμενο κοροϊδίας.
14 βελάσματα, τα = ο ήχος της φωνής των προβάτων.
15 βρυχηθμοί, οι = ο ήχος της φωνής των λιονταριών.
16 παλιμπαιδισμός, ο = η επιστροφή ενός ενήλικου στη συμπεριφορά της παιδικής ηλικίας.
από το ΑΝΟΙΧΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
ΓΛΩΣΣΑΡΙ
1 Κατιλίνας (Λεύκιος Σέργιος) = Ρωμαίος πολιτικός του 1ου μ. Χ. αιώνα, τον οποίο οι πολιτικοί του αντίπαλοι κατηγόρησαν μάλλον άδικα για πολλά ανήθικα εγκλήματα έως και ανθρωποθυσίες.
2 καινοτομία, η = ο νεοτερισμός, η μεταρρύθμιση.
3 σχολεία αρρένων και θηλέων = τα αγόρια και τα κορίτσια φοιτούσαν σε χωριστά γυμνάσια και λύκεια στην Ελλάδα μέχρι και το 1980.
4 Αρσακειάδες, οι = μαθήτριες του Αρσακείου, που φημίζονταν για την καλή ανατροφή, τη σοβαρότητα και το ήθος τους.
5 εκμυστηρεύσεις, οι = οι εξομολογήσεις.
6 Ράλλης = Έλληνας στρατηγός του 19ου αιώνα.
7 Μαθουσάλας = ο μακροβιότερος άνθρωπος που αναφέρεται στη Βίβλο. Γράφεται ότι έζησε 969 χρόνια.
8 Δημοσθένης, ο = ο σημαντικότερος ρήτορας της αρχαίας Αθήνας, που ασχολήθηκε επίσης με την πολιτική (384 π. Χ. - 322 π. Χ.).
9 Κικέρωνας, ο (Μάρκος Τύλλιος) = ο σημαντικότερος ρήτορας και συγγραφέας της αρχαίας Ρώμης (106 π. Χ. - 43 π. Χ.).
10 Οξφόρδη = πόλη της Μεγάλης Βρετανίας, σε απόσταση περίπου 100 χμ. από το Λονδίνο, με το παλαιότερο αγγλόφωνο πανεπιστήμιο.
11 Αντιγόνη = αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή.
12 Οιδίπους Τύραννος = αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή.
13 περίγελος, ο = αντικείμενο κοροϊδίας.
14 βελάσματα, τα = ο ήχος της φωνής των προβάτων.
15 βρυχηθμοί, οι = ο ήχος της φωνής των λιονταριών.
16 παλιμπαιδισμός, ο = η επιστροφή ενός ενήλικου στη συμπεριφορά της παιδικής ηλικίας.
από το ΑΝΟΙΧΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
| |